Hierdie lesersindruk is uit eie beweging deur die skrywer daarvan aan LitNet gestuur.
Titel: Wanneer woorde asemhaal
Skrywer: Maritha Broschk
Uitgewer: Turksvy
ISBN: 9780796117786
Maritha Broschk se bundel, Wanneer woorde asemhaal (2024), bied ’n breë en diverse blik op die menslike ervaring. In hierdie bundel verken sy uiteenlopende temas soos liefde, verlies, vrouwees en die natuur, elkeen benader vanuit verskillende oogpunte en met intense emosie. Ek is van mening dat die volgende drie gedigte sentraal staan om die temas van rou, herinnering en die beperkings en moontlikhede van taal te ondersoek: “Doodverlang” (bl 83), “Swanesang” (bl 56) en die titelgedig “Wanneer woorde asemhaal” (bl 63). Hierdie gedigte beklemtoon die menslike behoefte aan verbintenis en werp lig op die pogings om moeilik verwoordbare emosies uit te druk.
“Doodverlang” fokus op die intensiteit van verlies en die emosionele impak van die afwesigheid van ’n geliefde. Dit beklemtoon die spanning tussen onthou en loslaat en gebruik metaforiese beeldspraak om die emosionele landskap van verlies en verlange te verken. Die digter se gebruik van beelde soos “jou wimpers voed my nyd” en “jou asem skep en blaas” roep ’n kragtige gevoel van verlies en rou op. Die gedig verken die pyn van verlange en die emosionele konflik tussen liefde en verlies, terwyl die herhalende tema van asemhaling en die kontras tussen lewe en dood die leser deur ’n intense innerlike reis lei.
“Swanesang” bied ’n nostalgiese huldeblyk aan ’n vervaagde kunsvorm en ’n geliefde danser, met ’n klem op die verganklikheid van beide menslike verhoudings en kuns. Die digter se uitbeelding van hierdie verlies weerspieël die brose aard van artistieke en persoonlike verbintenisse. Die gedig speel met die idee van verbygaande skoonheid en die ewige nalatenskap van kuns, selfs te midde van vergetelheid.
Die titelgedig “Wanneer woorde asemhaal” verken die wisselwerking tussen taal en gevoel, en die poging om die onuitspreeklike oor te dra. Hierdie tema word beklemtoon deur subtiele beeldspraak en strukturele elemente. Die gedig reflekteer oor die vermoë van woorde om lewendig en betekenisvol te wees, asook die uitdagings wat daarmee gepaard gaan om innerlike emosies uit te druk.
Buiten hierdie drie kernverse, reik die bundel uit na breër temas soos die vreugde van geboorte, die rou oor die dood van ouers en die natuurlike landskappe wat dien as inspirasie en konteks vir die digter se perspektief op die lewe. Ander temas sluit die impak van siekte en afnemende gesondheid in, soos gedigte wat die effek van demensie, depressie en gesondheidstoetse soos mammogramme verken. Vroulike ervarings word ook bespreek deur temas wat wissel van sonarfoto’s en familiegesprekke tot vroueregte en geslagskwessies, wat die dimensies van vrouwees belig en vrae stel oor identiteit en maatskaplike rolle.
Meer kontemporêre temas soos kunsmatige intelligensie en die sosiale en etiese kwessies wat daarmee gepaard gaan, word ook in die bundel opgeneem. Die digter ondersoek hierdie komplekse onderwerp met ’n kritiese blik en beklemtoon die toenemende invloed van tegnologie op die menslike ervaring. In die gedig “Kunsmatige Intelligensie” (bl 45) word die kille en dupliserende aard van KI verken, met beelde van “rye woordbraaksels” en “grammatikaal koherente namaaksels”. Daar is ook ’n gedig wat ’n plaasaanval verbeeld, wat die trauma en kompleksiteit van hierdie realiteit in Suid-Afrika uitlig. Hierdie verskeidenheid temas dra by tot die bundel se omvattende karakter en die digter se vermoë om die veelvuldige fasette van die lewe vanuit uiteenlopende perspektiewe te benader.
........
Die gedigte ondersoek die volle spektrum van emosie, van vreugde en liefde tot rou en verlies, en bied ’n oorsigtelike blik op ervarings wat by ’n diverse leserspubliek aanklank kan vind.
........
Die bundel bevat ook ekfrastiese verse, waaronder een wat inspirasie put uit Edvard Munch se The Scream (bl 39). In hierdie gedig werp Broschk lig op die emosies en drama wat in Munch se ikoniese skildery uitgebeeld word. Sy gebruik die mag van woorde om die visuele impak en onderliggende temas van die kunswerk in digvorm te verwoord. Die gedig beskryf die kleurvolle en ekspressiewe aanslag van Munch se werk: die rooi, blou, geel en swart wat die innerlike krisisse en eksterne chaos voorstel. Broschk benut beeldspraak en ’n melodieuse ritme om die leser te lei deur die emosionele reis van die skildery – die skreeu wat ons greep op die werklikheid betwyfel, die stilte wat tot ’n kragtige lem verander en die spanning tussen natuur en die karikatuur van menslike lyding. Dit beklemtoon hoe kuns nie net ’n visuele ervaring is nie, maar ook ’n diepgaande emosionele en intellektuele onderneming wat woorde kan vasvang en weergee.
Broschk se agtergrond as vryskutskrywer en haar bydrae tot die Afrikaanse televisiebedryf, met meer as 900 episodes vir die sepie 7de Laan, asook haar gedigte wat in versamelbundels soos Maskers en mure (2021) en Die lewe is ’n asem lank (2023) opgeneem is, dui op ’n gevestigde skrywerskap en bekendheid met die Afrikaanse letterkunde. In 2020 het sy tweede plek in AVBOB se landswye poësiekompetisie verwerf, wat haar posisie as talentvolle digter verder bevestig.
In Wanneer woorde asemhaal bring Broschk uiteenlopende temas bymekaar om die kompleksiteit van die menslike bestaan te verken. Die gedigte ondersoek die volle spektrum van emosie, van vreugde en liefde tot rou en verlies, en bied ’n oorsigtelike blik op ervarings wat by ’n diverse leserspubliek aanklank kan vind. Die bundel beklemtoon taal se rol as ’n middel tot uitdrukking en konneksie en belig hoe woorde nie net ’n verslag van ervaring is nie, maar ’n medium waardeur betekenis geskep en gedeel word.
Lees ook:
Om Bibi Slippers in Gqeberha te vind: ’n lesersindruk van Soekenjin
The post Wanneer woorde asemhaal deur Maritha Broschk: ’n lesersindruk first appeared on LitNet.
The post <em>Wanneer woorde asemhaal</em> deur Maritha Broschk: ’n lesersindruk appeared first on LitNet.